Gebelikte Diyabet: Belirtileri, Riskleri ve Tedavisi
Gebelikte görülen gestasyonel diyabeti anlamak için öncelikle diyabet hastalığı hakkında bilgi edinmemiz gerekiyor. Diyabet, halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen, vücudumuzdaki kan şekerinin yüksek olması durumunda ortaya çıkan riskli bir durumdur. Vücuttaki kan şekeri, pankreas tarafından salgılanan insülin hormonunun yardımıyla besinlerden hücrelere enerji olarak aktarılır. Bazı durumlarda vücutta yeterli miktarda insülin bulunmaz veya vücut insülini kullanamaz. Vücudumuz yeterli miktarda insüline sahip olmadığında kanımızdaki şeker miktarını düzgün bir şekilde kontrol edemez. Glikoz kanda işlenmeden kalır ve hücrelerinize ulaşamaz. Böylelikle şeker hastalığı ortaya çıkar.
Diyabetin Çeşitleri Ve Semptomları Nelerdir?
İki ana tip diyabet vardır. Tip 1 diyabette vücudunuz insülin üretmez ve günlük olarak insülin alırsınız. Tip 1’in semptomları arasında; sık susama ve sık idrara çıkma, devamlı açlık hissi, kilo kaybı, bulanık görme ve aşırı yorgunluk vardır. Genellikle çocukluk döneminde ve genç erişkinlikte teşhis edilen Tip 1 diyabet, diyabet hastalarının yaklaşık olarak %5-10’unu oluşturur.
Tip 2 diyabet, en yaygın diyabet olup, diyabet vakalarının yaklaşık olarak %90-95’ini oluşturur. Tip 2’nin semptomları derinin yavaş iyileşmesi, susuzluk ve sık idrara çıkma, sürekli açlık hissi ve yorgunluktur. Tip 2 diyabet, genellikle yaşlılık, obezite, genetik faktörler ve hamilelik sırasında görülen gestasyonel diyabet ile ilişkilidir.
Diyabet Hastalığı Bebeğimi Nasıl Etkiler?
Anne diyabet hastası olduğunda bebeğin karşılaşabileceği potansiyel olarak olumsuz birkaç sağlık riski vardır.
- Makrozomi, bebeğinizin plasentayı geçen aşırı insülinden dolayı çok fazla büyüdüğü bir komplikasyondur. Ayrıca büyük bir bebek, vajinal doğumu zorlaştırabilir.
- Hipoglisemi veya düşük kan şekeri, yüksek insülin seviyeleri nedeniyle doğumdan kısa bir süre sonra gelişebilir. Kendi kan şekerinizi düzenli olarak kontrol etmek, bebeğiniz için hipoglisemi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Sarılık, ciltte ve gözlerde görülen sarımsı renktir ve bazen hamilelikteki şeker hastalığını işaret eder. Sağlık uzmanınız yeni doğan bebeğinizin bu durumunu hafifletmek adına size yardımcı olacaktır.
Önceden Var Olan Diyabet Hamilelik Sırasında Nasıl Kontrol Altına Alınabilir?
Gebe kalmaya çalışıyorsanız, hamilelik öncesinde diyabet tedavisine başlanması hem sizin hem de doğacak bebeğinizin sağlığı için önemlidir. Sağlık uzmanının kan şekeri düzeyinizi takip etmesi riskleri azaltacaktır. Hamilelik öncesi ve sırasında doğru beslenmek öncelikleriniz arasında olmalıdır. Diyabet hastalığı, gebelikte anne ve bebeğin ihtiyaç duyduğu besin maddelerine olan ihtiyacı ortadan kaldırmaz. Bu yüzden de biraz daha dikkatli olmak kaydıyla dengeli bir beslenme düzeni hayatidir. Bu yönüyle diyabetli anne adaylarına önerilen beslenme şekli, diyabeti olmayan anne adaylarına önerilenden çok da farklı değildir.
Burada, vücudun enerji ihtiyacını karşılayan ve kan şekerini yükseltmekten sorumlu iki çeşit karbonhidrat olduğunu bilmememiz önemlidir. Şekerli içecekler, pekmez, bal, reçeller, dondurma, tatlılar gibi hızla kan şekerini yükselten basit karbonhidratlara karşı temkinli olmanız gerekir. Kompleks karbonhidratlar ise kan şekerini daha yavaş ve dengeli bir şekilde yükselterek vücudun enerji ihtiyacını doğru bir şekilde karşılamanıza yardımcı olur. Bunlar meyve ve sebzelerde, makarna, bulgur, pilav, baklagiller, patates ve ekmekte bulunan karbonhidratlardır; besin değerleri daha yüksek, ve şekere dönüşme hızları daha düşüktür. Kompleks karbonhidratlar ve diğer gerekli besin maddelerini içeren yiyecek ve içecekleri küçük porsiyonlar halinde, sık sık tükettiğinizden emin olun.
Yine her anne adayına önerildiği gibi, sizin de özellikle fiziksel olarak aktif kalmanız, uykunuzu almış olmanız ve stresten uzak durmaya çalışmanız önemlidir.
Gebelik Şekeri Nedir?
Gestasyonel diyabet sadece hamilelikte görülen bir rahatsızlıktır. Bu, yüksek kan şekeri seviyenize sahip olduğunuz anlamına gelir. Bebeğiniz doğduktan sonra, gestasyonel diyabet genellikle ortadan kaybolur. Fakat gestasyonel diyabet, tip 2 diyabet geliştirilmesine neden olabilir.
Gestasyonel Diyabetin Nedenleri Nelerdir?
Hamilelik sırasında plasenta, kanınızda glikoz birikmesine yol açabilecek hormonlar üretir. Genellikle pankreasınız glikoz birikimini kontrol altına almak için yeterli insülin üretebilir. Ancak üretemediği durumda, kan şekeri seviyeniz yükselir ve gestasyonel diyabete neden olur. Gestasyonel diyabet, annede önceden var olan tip 2 diyabetin habercisi de olabilir.
Gestasyonal diyabet, her yıl hamilelerin %2 ila %10’unu etkiler ve genellikle gebeliğin ikinci yarısında ortaya çıkar. Dünya genelindeki hamile kadınların gestasyonel diyabet olma riski %7’dir ancak bu yüzde etnik faktörlere göre değişkenlik gösterir. Örneğin; Amerikalı veya İspanyol iseniz bu oran %16’lara kadar çıkabiliyor iken, Asyalı olmanız durumunda %3’ lere kadar düşer. Ülkemizde ise gestasyonel diyabete yakalanma olasılığı %8’dir. Doktorunuz gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında gestasyonel diyabetin olup olmadığını kontrol edecektir. Yüksek risk altındaysanız gerekli tedavilere başlanacaktır.
Gestasyonel Diyabet Belirtileri Nelerdir?
Çoğu gestasyonel diyabetli hamile kadınlarda hiçbir semptom görülmez. Hamile kadın, rutin gebelik tarama testleri sırasında hamilelik şekerine sahip olduğunu öğrenir. Gestasyonel diyabetin olası belirtileri ise şunlardır:
- Ağız kuruluğu ve susuzluk hissi
- Açlık hissi ve aşırı gıda tüketimi
- Sık idrara çıkmak
- Baş dönmesi
- Stres
- Yüksek tansiyon
Kimler Gebelik Şekeri Riski Taşır?
Gebelik şekeri risk faktörleri değişkenlik gösterebilir. Özellikle;
- Aile öyküsünde diyabet hastalığı olanlar
- İleri yaşlarda hamile kalanlar
- Daha önce ölü doğum yapmış olanlar
- Gizli şekeri olanlar
- Obez veya düşük çocuk dünyaya getirmiş olanlar
- Hipertansiyon hastaları
- Polikistik over hastalığına sahip hamileler daha fazla risk altındadır.
Gestasyonel Diyabet Tanısı Nasıl Konur?
Gestasyonel diyabet testi için öncesinde şekerli bir içecek içilir. Şekerli içecek kan şekeri seviyenizi yükseltecektir. Bir saat sonra, vücudunuzun tüm bu şekeri nasıl işlediğini görmek için bir kan testi yapılır. Sonuçlar, kan şekerinizin litre başına 130 mg’dan daha yüksek olduğunu gösteriyorsa daha fazla teste ihtiyacınız olacaktır. Açlık durumunda yapılan, yaklaşık olarak 3 saat süren glukoz testleriyle kan şekeri seviyeniz ölçülecektir. Sonuçlarınız normalse ancak gestasyonel diyabet olma riskiniz yüksekse, hamileliğiniz boyunca başka testlere de girmeniz gerekebilir.
Gestasyonel Diyabet Nasıl Tedavi Edilir?
Hamileliğiniz süresince doktorunuz ve sağlık ekiplerince diyabetiniz izlenecektir. Olası komplikasyonlarda müdahalenin hızlı ve etkili olması için düzenli olarak kan şekeri seviyesinin ölçülmesi gerekmektedir. Doktorunuz ne kadar kilo aldığınızı ve gebelik diyabetiniz için insülin veya başka bir ilaç almanız gerekip gerekmediğini size bildirecektir.
Gestasyonel Diyabet ve Tip 2 Diyabet Hastaları için Doğal Tedavi Yolları Nelerdir?
Gestasyonel diyabetin kişiye özel hazırlanmış bir diyet ve egzersizle yönetilmesi mümkündür. İşte kan şekeri düzeyinin normal seyretmesine katkıda bulunabilecek bazı doğal yöntemler ve dikkat etmeniz gerekenler:
- Karbonhidrat alımına dikkat edin. Şeker içeren tatlılar, içecekler, bal, pekmez, reçellerden uzak durun, kompleks karbonhidratlar yönünden zengin makarnai pilav, bulgur baklagiller, meyve ve sebzeleri tüketmeye özen gösterin. Sağlıklı yağlar ve proteinler açısından zengin, düşük karbonhidratlı beslenmenin benimsenmesi, kan şekerinin stabilize edilmesine, hormonların dengelenmesine yardımcı olur.
- Siyah çay yerine ıhlamur gibi yumuşak bitki çaylarını tercih edin.
- Öğün atlamayın. 3 ana ve 3 ara öğün olacak şekilde beslenin
- Yatmadan önce bir bardak ılık süt veya bir kâse yoğurt tüketmeye çalışın. Süt ürünleri açlık hissini bastıracaktır ve kalsiyum eksikliğinizi giderecektir.
- Yeşil yapraklı sebzeler kan şekeri seviyesini düzenler. Lezzetli salatalarla öğünlerinizi şenlendirebilirsiniz.
- Fındık, zeytinyağı, yağlı balık ve otlu tereyağı gibi sağlıklı yağlar içeren besinlere diyet listenizde yer ayırın.
- Lif ve protein bakımından zengin besinler, gestasyonel diyabetin tedavisinde önemli bir rol oynar. Kuşkonmaz, brüksel lahanası, brokoli, karnabahar ve enginar gibi sebzeleri bol bol tüketin.
- Araştırmalar, D vitamini eksikliği olan kadınların gestasyonel diyabet geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Biraz güneş ışığı almak D vitamini düzeyini yükseltmeye yardımcı olabilir.
- Düzenli olarak yüksek magnezyumlu yiyecekler tüketin. Badem, tarçın, kaju, baklagiller, muz, karpuz, çilek, ıspanak ve roka gibi yeşil yapraklı sebzeler, birçok ot ve baharat magnezyum bakımından oldukça zengin doğal besinlerdir.
- Kaliteli uyku çok önemlidir. Uyku yoksunluğu, insülin duyarlılığını azaltır ve diyabet riskini artırır.
- Egzersiz yapmak, kandaki glikoz seviyesini düşürecektir. Egzersiz yaptığınızda, kaslarınız kan şekerini işlemek ve enerjiye dönüştürmek için insülini daha verimli kullanır. Uzun vadede, düzenli egzersiz yaparak vücudunuzdaki kan şekeri düzeyini düşürebilirsiniz. Her gün öğünlerden sonra 20’şer dakikalık hafif tempolu yürüyüşler yapabilirsiniz.
Gestasyonel diyabetli kadınların dikkat etmesi gereken en önemli husus ise aşırı kilo alımıdır. Gebeliğiniz süresince fazla kilo almamaya çalışın. Fazla kilolar diyabetinizi tetikler ve bebeğinizin sağlığını olumsuz yönde etkiler.